فناوری تاندربولت (Thunderbolt) یک پروتکل انتقالی پرسرعت در اتصال ابزارهای جانبی (I/O) است که عملکرد بالایی را در مقایسه با سایر فناوری‌های موجود فراهم می‌کند. تاندربولت از قابلیت انتقال همزمان انتقال دیتا و نیز ویدئو تنها با استفاده از یک کابل و با حداکثر سرعت ۱۰ گیگابیت بر ثانیه برخوردار است. همان‌گونه که می‌دانید شرکت اینتل فناوری تاندربولت را در سال ۲۰۰۹ و با نام کد Light Peak معرفی کرد. اما اپل نخستین شرکتی بود که پس از دو سال این اینترفیس را در لپ‌تاپ‌های خود و در سری مک‌بوک پرو تجاری‌سازی کرد.

به طور کلی ابزارهای جانبی همواره سهم بالایی را در استفاده از پهنای باند ورودی و خروجی کامپیوترها به خود اختصاص می‌دهند. این ابزارها در حالت کلی به دو دسته ابزارهای مالتی‌مدیا (فرمت‌های صوتی و تصویری) و ابزارهایی برای انتقال دیتا تقسیم‌بندی می‌شوند که تاکنون تغییرات و پیشرفت‌های اعمال‌شده همگی درصدد ایجاد یک فناوری سریع‌تر بوده است. فناوری تاندربولت با هدف افزایش سرعت و عملکرد و از طریق ایجاد یک روش خلاقانه با ترکیب پروتکل‌های اساسی ابزارهای جانبی (PCI-e و DisplayPort) به یک پروتکل واحد پایه‌گذاری شد که هدف از ارائه این فناوری انتقال ترافیک از طریق یک کابل و با کمک کنترلرهای سخت‌افزاری هوشمند بوده است. در واقع طراحی آن به گونه‌ای است که نرخ انتقال اطلاعات را افزایش داده و امکان ویرایش، تهیه نسخه‌های پشتیبان یا به اشتراک‌‌گذاری فایل‌ها را با سرعت بالاتری فراهم می‌کند که در نتیجه می‌تواند زمان هدررفته کاربران را برای وظایف وقت‌گیر انتقال اطلاعات کاهش دهد.

هرچند استفاده و پیاده‌سازی یک اینترفیس جدید که منجر به تحمیل هزینه بیشتری می‌شود، چندان مورد استقبال برخی از کارشناسان واقع نشده است زیرا در حال حاضر چیپ‌ست‌های اینتل و AMD قابلیت پشتیبانی از اینترفیسUSB 3.0 را برای انتقال پرسرعت اطلاعات با نرخ پنج گیگابیت بر ثانیه فراهم می‌کنند. با این وجود می‌توان گفت تاندربولت تنها یک اینترفیس برای اتصال ابزارهای جانبی نیست. این استاندارد قابلیت‌های اینترفیس DisplayPort و PCIe را در یک جریان موازی دیتا ترکیب کرده و یک اتصال بسیار قدرتمند را فراهم می‌سازد. از طرفی ویژگی اتصال زنجیره‌ای (Daisy-Chain) امکان برقراری ارتباط پیوسته ابزارهای مختلف را به سیستم ایجاد می‌کند. به طور کلی پهنای باند بالا و وقفه کوتاه‌مدت در تاندربولت آن‌ را به یک فناوری انتقال اطلاعات با قابلیت همزمانی بسیار دقیق تبدیل کرده است که برای اتصال ابزارهای صوتی و تصویری به سیستم کاربران ایده‌آل خواهد بود.

تاندربولت چگونه کار می‌کند

فناوری تاندربولت با استفاده از لینک‌های دوطرفه همزمان (Full-Duplex) عمل می‌کند. برخلاف معماری باس، هر پورت تاندربولت روی کامپیوتر، از قابلیت فراهم کردن پهنای باند کامل لینک ارتباطی برخوردار است. این فرآیند در هر دو مسیر بدون اشتراک‌گذاری پهنای باند میان پورت‌ها یا میان جریان‌های بالارونده و پایین‌رونده به اجرا درمی‌آید. به طور کلی معماری پروتکل تاندربولت را می‌توان به چهار لایه مطابق شکل زیر تجزیه کرد.

سیستم‌های مجهز به کنترلر‌های تاندربولت به دو روش به این کنترلرها متصل می‌شوند: یا از طریق اتصال مستقیم به لینک‌های PCI-e در پردازنده‌های سندی‌بریج و ایوی‌بریج و یا با استفاده از اتصال به کنترلرهای PCI-e موجود. سیگنال‌های PCI-e و DisplayPort به صورت مجزا وارد کنترلر تاندربولت شده، با یکدیگر ترکیب می‌شوند (Multiplexing)، در طول کابل تاندربولت به حرکت درمی‌آیند و در انتهای مسیر مجدد از یکدیگر تفکیک (de-Multiplexing) می‌شوند.

کابل و کانکتور تاندربولت

یک کانکتور تاندربولت می‌تواند دو کانال دوطرفه و همزمان را ایجاد کند. همچنین هر کانال دارای قابلیت ایجاد پهنای باند دوسویه با سرعت ۱۰ گیگابیت ‌بر ثانیه است. عبارت دوسویه به این معناست که از طریق اینترفیس تاندربولت، ارسال و دریافت اطلاعات به صورت همزمان امکان‌پذیر خواهد بود. در دو سر کابل‌های تاندربولت دو تراشه فرستنده/گیرنده بسیار کوچک و کم‌مصرف قرار دارد که مسوولیت تقویت و سرعت بخشیدن به سیگنال را برای انتقال اطلاعات با نرخ ۱۰ گیگابیت بر ثانیه در هر سه متر بر عهده دارند.

کانکتورهای تاندربولت از نظر شکل ظاهری مشابه با یک کانکتور mini DisplayPort هستند. از آنجایی که در طراحی تاندربولت از قابلیت‌های فناوری DisplayPort برای انتقال صوت و تصویر استفاده شده است، بنابراین یکی از مزایای فناوری تاندربولت را می‌توان امکان اتصال ابزارهایی دانست که به DisplayPort مجهز هستند. قابلیت سازگاری با ابزارهای DisplayPort از طریق حالت تعامل میان دستگاه میزبان و محصولات DisplayPort فراهم می‌شود. در واقع اگر یک اتصال از طریق DisplayPort شناسایی شود، کنترلر تاندربولت با سیگنال‌های DisplayPort سازگاری لازم را ایجاد خواهد کرد.

کابل‌های تاندربولت می‌توانند الکتریکی و یا نوری باشند اما هر دو از یک کانکتور استفاده می‌کنند. طول کابل‌های الکتریکی (مسی) حداکثر سه متر است و قابلیت تامین ۱۰ وات انرژی را نیز دارد. کابل‌های نوری را در مسافت بیشتری می‌توان مورد استفاده قرار داد. طول این کابل‌ها حداکثر ۵۰ متر بوده اما توانایی تامین انرژی را ندارند.

مزیت‌های تاندربولت

به راحتی می‌توان گفت بزرگ‌ترین مزیت تاندربولت نسبت به فناوری‌های اتصالی موجود مانند FireWire ،USB 3.0 و eSATA تفاوت چشمگیر آن در عملکرد انتقال اطلاعات است. از طرفی از آنجایی که تاندربولت می‌تواند به صورت همزمان به انتقال دیتا، ویدئو، صوت و جریان برق تنها از طریق یک کابل بپردازد، در نتیجه کاربران می‌توانند تمامی ابزارهای جانبی خود را تنها از طریق یک پورت به سیستم خود متصل کنند. در نتیجه تعداد کابل‌هایی که برای اتصال ابزارهای جانبی به سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز کاهش خواهد یافت. در شکل زیر تفاوت عملکرد تاندربولت با سایر فناوری‌های موجود را مشاهده می‌کنید.

Daisy-Chain چیست

همان‌گونه که گفته شد فناوری تاندربولت امکان اتصال ابزارهای متعدد به صورت زنجیره‌ای را فراهم می‌کند. اتصال زنجیره‌ای (Daisy-Chain) به این معناست که کاربر می‌تواند مجموعه‌ای از ابزارهای جانبی (حداکثر شش ابزار) را به یکدیگر و به سیستم متصل کند. این اتصال به این صورت برقرار خواهد شد که اولین ابزار به خروجی تاندربولت سیستم متصل می‌شود، دومین ابزار به خروجی ابزار اول و… توجه داشته باشید که در چنین اتصالی لازم است هر ابزار به دو خروجی تاندربولت مجهز باشد (یک خروجی برای اتصال به ابزار قبلی و خروجی دوم برای اتصال به ابزار بعدی در زنجیره). یکی از نکات مثبت در خصوص اتصال گروهی ابزارها این است که به طور کلی عملکرد اینترفیس کاهش نخواهد یافت، مگر اینکه حجم ترافیک انتقالی میان ابزارها بسیار بالا باشد.

نتیجه‌گیری

با توجه به آنچه در خصوص فناوری تاندربولت ذکر شد می‌توان گفت که این اینترفیس آینده روشنی را برای ابزارهای جانبی به همراه خواهد داشت. در حال حاضر پلتفرم‌های سازگار با این فناوری یک به یک وارد بازار می‌شوند و همین موضوع موجب خواهد شد شرکت‌های سازنده ابزارهای جانبی نیز به ارائه ابزارهای جدید مطابق با این فناوری بپردازند. به کمک فناوری تاندربولت امکان ساخت لپ‌تاپ‌های بسیار باریک و سبک محقق شده و کاربران می‌توانند تنها به کمک یک کابل سیستم خود را به منابع ذخیره‌سازی با عملکرد بالا، درایوهای مالتی‌مدیا، نمایشگرهای HD، سیستم‌های تدوین و سایر ابزارهای جانبی متصل کنند.

مهم‌ترین ویژگی‌ها

- حداکثر نرخ انتقال ۱۰ گیگابیت ‌بر ثانیه به صورت دوسویه در دو کانال

- انتقال دیتا و ویدئو از طریق یک کابل واحد

- اتصال زنجیره‌ای ابزارها (Daisy-Chain) تا حداکثر شش ابزار

- قابلیت سازگاری با ابزارهای DisplayPort

- حداقل وقفه با همزمانی دقیق

- امکان استفاده از درایورهای PCI-e و DisplayPort

- امکان تامین انرژی مورد نیاز ابزارها از طریق کابل مسی

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

دنیای‌اقتصاد- شرکت Intel به‌تازگی محصول جدیدی را با عنوان سریع‌ترین حافظه فلش انگشتی دنیا معرفی کرده که در آن از رابط تاندربولت استفاده شده است.
این رابط که سرعت انتقال اطلاعات با آن تا دو برابر سریع‌تر از USB 3.0 است به تدریج در حال تبدیل شدن به یک استاندارد جدید در دنیای دیجیتال است.
این محصول در نمایشگاه Computex امسال در تایپه معرفی شده است. این دستگاه حافظه‌ای با ظرفیت 128 گیگابایتی دارد و به شکل یک کلید کوچک طراحی شده و با اتصال آن به یک کامپیوتر مجهز به پورت تاندربولت، کاربران شاهد سرعت قابل توجهی در انتقال اطلاعات خواهند بود.
این محصول یکی از اولین حافظه‌های فلشی است که دارای پورت تاندربولت  یعنی سریع‌ترین رابط انتقال داده‌های دیجیتالی است. با کمک تاندربولت، انتقال اطلاعات تا 10 گیگابیت بر ثانیه هم امکان پذیر است، در حالی که سرعت انتقال داده‌ها با پورت USB 3.0 به سختی به نصف این سرعت می‌رسد.
این دستگاه از یک درایو SSD برند SanDisk بهره می‌برد و به هیچ کابل اضافی نیاز ندارد. در حال حاضر، تنها کامپیوترهای مک شرکت اپل و بعضی از مادربوردهای پیشرفته و خاص از این پورت پشتیبانی می‌کنند و اغلب لوازم جانبی مجهز به این پورت شامل نمایشگرها و هاردهای اکسترنال تشکیل می‌دهند. شرکت Intel اما هنوز اطلاعاتی درباره زمان و قیمت عرضه این محصول جدیدش اعلام و منتشر نکرده است.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------